ಸೂರ್ಯನಿಗೊಂದು ದೇವಾಲಯ!!

ನಮಗೆಲ್ಲ ಬೆಳೆಗೆದ್ದ ಕೂಡಲೇ ಮನೆಯ ಬಾಗಿಲ ಮುಂದೆ ಹೋಗಿ ಸೂರ್ಯನ ಕಂಡು ನಮಸ್ಕರಿಸಿ ಬರಲು ಚಿಕ್ಕಂದಿನಲ್ಲಿ ಹೇಳಿಕೊಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಅದೆಷ್ಟೋ ಸುಂದರ ಸೂರ್ಯೋದಯ, ಸೂರ್ಯಾಸ್ತಗಳನ್ನು ಕಂಡು ಕೊಂಡಾಡಿಯಾಗಿದೆ ಇನ್ನು ಸೂರ್ಯ ನಮಸ್ಕಾರ ಆಸನಗಳ ಅಭ್ಯಾಸ ಇವೆಲ್ಲವೂ ಸಾಮಾನ್ಯ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿದ್ದರೂ, ಸೂರ್ಯನಿಗಾಗಿಯೇ ಬ್ರಹತ್ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಕಾಣುವಾಗ ಮಾತ್ರ ರೋಮಾಂಚವಾದ್ದು ಸುಳ್ಳಲ್ಲ. ಹೀಗೊಂದು ಸೂರ್ಯನ ದೇವಾಲಯಕ್ಕೆ ಭೇಟಿಯ ಅವಕಾಶ ಸಿಕ್ಕಿದ್ದು ನಮಗೆ ನಮ್ಮ ಒಡಿಶಾ ಪ್ರವಾಸದಲ್ಲಿ..

ಕೊನಾರ್ಕ್ ಸೂರ್ಯ ದೇವಾಲಯವಿರುವುದು, ಭಾರತದ ಪೂರ್ವ ಕರಾವಳಿ ಒಡಿಸ್ಸಾದ ಪುರಿಯಲ್ಲಿ.  ಇದು ಯುನೆಸ್ಕೋ ದ ವಿಶ್ವ ಪರಂಪರೆಯಲ್ಲಿ ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡಿರುವ ಸುಂದರ ಸಂರಕ್ಷಿತ ತಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದ್ದು,ಇದು  ತನ್ನ ಸೊಗಸಾದ ಕಳಿಂಗ ವಾಸ್ತು ಶಿಲ್ಪ ಮತ್ತು ಕೆತ್ತನೆಗಳಿಗೆ ಪ್ರಖ್ಯಾತವಾಗಿದೆ. ಸೂರ್ಯನು ಶಕ್ತಿಯ ಸ್ವರೂಪ. ಭಾರತದಲ್ಲಿರುವ ಸೂರ್ಯದೇವನಿಗೆ ಸಮರ್ಪಿತ ಮೂರು ದೇವಾಲಯಗಳ ಪೈಕಿ ಇದು ಒಂದು. ಗುಜರಾತ್ನ ಮೊಧೇರಾ ಸೂರ್ಯ ದೇವಾಲಯ ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರದ ಮಾರ್ಥಾಂಡ ದೇವಾಲಯವು ಕೂಡ ಇದರಷ್ಟೇ ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿದೆ. 12ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ನರಸಿಂಹ ದೇವನಿಂದ ಕಟ್ಟಿಸ ಕಟ್ಟಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಈ ದೇವಾಲಯ, ಸಮುದ್ರದ ತುದಿಯಲ್ಲಿದ್ದು ಶಿಥಿಲಗೊಂಡಿದ್ದರೂ ಕೂಡ 2,000 ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಸ್ಥಿರವಾಗಿ ನಿಂತಿದೆ. ಭಾರತದ ವಿಶಿಷ್ಟ ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾದ ಈ ದೇವಾಲಯ ವಾಸ್ತವವಾಗಿ ಹೇಳಬೇಕೆಂದರೆ ಒಂದು ಕಲ್ಲಿನ ರಥ! ಎರಡು ಸಾಲುಗಳಲ್ಲಿ 12 ಚಕ್ರಗಳಿರುವಂತೆ, ರಥದ ಸುತ್ತಲೂ 24 ದೊಡ್ಡ ದೊಡ್ಡ ಕಲ್ಲಿನ ಚಕ್ರಗಳು! ಪ್ರತೀ ಚಕ್ರವು ಸುಮಾರು 10 ಅಡಿ ಎತ್ತರವಿದೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಚಕ್ರ, ದಿನದ ಒಂದೊಂದು ಗಂಟೆಯನ್ನು ಅಥವಾ ಒಂದು ಸಾಲಿನ 12 ಚಕ್ರಗಳು ವರ್ಷದ 12 ತಿಂಗಳುಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತದೆ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ ಇಲ್ಲಿನ ಟೂರಿಸ್ಟ್ ಗೈಡ್. ಈ ಬೃಹತ್ ಕಲ್ಲಿನ ರಥವನ್ನು ನಾಗಲೋಟದ ಏಳು ಕುದುರೆಗಳು ಎಳೆಯುತ್ತಿರುವ ಮಾದರಿ ಕೆತ್ತನೆ ಮಾಡಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ. ಏಳು ಕುದುರೆಗಳು ವಾರದ ಏಳು ದಿನಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತದೆ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. ಈ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿದ್ದ, ಬೆಳಗಿನ ಮಧ್ಯಾಹ್ನದ ಮತ್ತು ಸಂಜೆಯ ಸೂರ್ಯನ ಮೂರ್ತಿಗಳ ಪ್ರತಿಕೃತಿಯನ್ನು ಈಗಿನ ವಸ್ತು ಸಂಗ್ರಹಾಲಯದಲ್ಲಿ ಸಂರಕ್ಷಿಸಿ ಇಡಲಾಗಿದೆ. 

ಈ ಕಲ್ಲಿನ ರಥದ ಶಿಲ್ಪಕಲೆ ನೋಡಿ ಮುಗಿಯುವಂತದ್ದೇ ಅಲ್ಲ! ರಾಜ ಮನೆತನದ ಜೀವನಶೈಲಿ, ಪ್ರಾಣಿಗಳ ಕಡುಬಯಕೆಗಳು, ಪೌರಾಣಿಕ ಕಥೆಗಳು , ಸಂಗೀತಗಾರ ಚಿತ್ರಗಳು, ಕೃಷ್ಣ ಶಿವ ಇಂದಿರ ವಿಷ್ಣು ನರಸಿಂಹ ಸೇರಿದಂತೆ ಹಿಂದೂ ದೇವರುಗಳ ಶಿಲ್ಪಗಳು ಇತ್ಯಾದಿ ಶಿಲ್ಪ ಕಲೆಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ ನರ್ತನ ಶಾಲೆ ಕಲ್ಲಿನ ಕೆತ್ತನೆ ಕುಸುರಿಗಳು , ಕುದುರೆ ಮತ್ತು ಸವಾರ, ಆನೆ ಸಿಂಹಗಳ ಸಮಾಗಮ ಮುಂತಾದ ಶಿಲ್ಪಗಳು ಅನನ್ಯವೆನಿಸುತ್ತದೆ. ಹೀಗೆ ದೇವಾಲಯದ ಸುತ್ತಲಿನ ಆವರಣವನ್ನು ತಾಳ್ಮೆಯಿಂದ ನೋಡುತ್ತಾ ಹೋದರೆ, ಎರಡು ಗಂಟೆಗಳಿಗಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚು ಸಮಯ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಹಿಂದೂ ಪುರಾಣಗಳನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸಿರುವ ಶಿಲ್ಪ ಕಲೆಗಳು, ಮಿಥುನ ಶಿಲ್ಪಗಳ ಸಾಲು, ಚಕ್ರಗಳ ಮೇಲಿನ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಕೌಶಲ್ಯ ಕೆತ್ತನೆಗಳನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ನೋಡಬಹುದು. ದೇವಾಲಯದ ಸ್ವಲ್ಪ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿರುವ ಸಂಗ್ರಹಾಲಯದಲ್ಲಿ, ಎಲ್ಲಾ ಪ್ರಮುಖ ಮೂರ್ತಿಗಳ, ಕೊನಾರ್ಕ್ ದೇವಾಲಯ ಹುಟ್ಟಿದ್ದರ ಕುರಿತಾದ ಪೌರಾಣಿಕ ಕತೆಗಳು, ನಿರ್ಮಾಣದ ಕುರಿತಾದ ಸಮಗ್ರ ಮಾಹಿತಿ ದೊರೆಯುತ್ತದೆ. ಈ ಐತಹಾಸಿಕತೆಗೆ ಸಂಬಂಧ ಪಟ್ಟಂತೆ 15 ನಿಮಿಷಗಳ video show ಕೂಡಾ ಇದೆ. Worth visiting! 

 

 ಈ ದೇವಾಲಯ ಮೂಲ ರೂಪದಲ್ಲಿದ್ದಾಗ, ಸೂರ್ಯೋದಯದ ಮೊದಲ ಕಿರಣ, ಸೂರ್ಯದೇವನ ಪದತರದಲ್ಲಿ ಬೀಳುತ್ತಿತ್ತು ಎಂಬ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಮಾಹಿತಿಯ ಮೇರೆಗೆ, ದೇವಸ್ಥಾನದ ಮುಖ್ಯದ್ವಾರದ ಮೇಲೆ ಬೀಳುವ, ಮೊದಲ ಸೂರ್ಯನ ಕಿರಣವನ್ನು ನೋಡಲು ನೋಡಲು ದೇಶ ವಿದೇಶಗಳಿಂದ ಜನರು ಈ ದೇವಾಲಯಕ್ಕೆ ಭೇಟಿ ನೀಡುತ್ತಾರೆ. ಅದಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೆ ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರಕ್ಕೆ ಹೊಂದಿಕೊಂಡಂತೆ, ಇಲ್ಲಿನ ಚಕ್ರಗಳ ಮೇಲೆ ಸೂರ್ಯನ ನೆರಳುಗಳು ತೋರಿಸುವ ಸಮಯ, ನಿಖರವಾಗಿರುವುದರಿಂದ, ಇದೊಂದು ಅತ್ಯಂತ ಕೌತುಕ ಸ್ಥಳವಾಗಿದೆ. ದೇವಾಲಯದ ಮೇಲಿರುವ ಆಯಾಸ್ಕಾಂತಗಳ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಿಂದಾಗಿ, ಇಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪಿಸಲಾಗಿದ್ದ ಅಜಾನುಬಾಹುಮೂರ್ತಿಗಳು, ನೆಲದ ಮೇಲೆ ನಿಲ್ಲದೆ ಗಾಳಿಯಲ್ಲಿ ತೇಲುತ್ತಿದ್ದವು ಎಂದು ತಿಳಿಸುತ್ತಾರೆ. 

ಭಾರತದ ಅಪ್ರತಿಮ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಪರಂಪರೆಯನ್ನು  ತೋರ್ಪಡಿಸುವ ಸುಂದರ ಕೆತ್ತನೆಯ ಕೋನಾರ್ಕ್ ದೇವಾಲಯದ ಚಕ್ರವನ್ನು ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ 2018 ರಲ್ಲಿ ಘೋಷಿಸಿದ ಹತ್ತು ರೂಪಾಯಿಯ ನೋಟಿನ ಮೇಲೆ ನಾವು ಕಾಣಬಹುದು. ಈ ಬಾರಿಯ G20 ಶೃಂಗಸಭೆ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ನಡೆದಿದ್ದು , ಮುಖ್ಯ  ವೇದಿಕೆಯ ಹಿಂಬಾಗಕ್ಕೆ ಕೊನಾರ್ಕ ಚಕ್ರವನ್ನೇ backdrop ಆಗಿ ಬಳಸಿಕೊಂಡಿದ್ದು ಇದರ ವಿಶೇಷತೆಯನ್ನು ಸಾರುತ್ತದೆ. ನಮ್ಮ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ನಮ್ಮ  ಹೆಮ್ಮೆ . ಅದೇ  ಗೌರವದಿಂದ, ರಥಚಕ್ರದ ಮಂಡಲ ಚಿತ್ರ ಒಂದನ್ನು ಬರೆದ ಖುಷಿ ನನ್ನದು 🤗🤗