ಹೆಜ್ಜೆಯ ಮೇಲೊಂದು ಹೆಜ್ಜೆಯನಿಡುತಾ..

ನಮ್ಮಲ್ಲಿ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ದಿನಾಚರಣೆಯ ದಿನ, ಗಣರಾಜ್ಯೋತ್ಸವ ಹೀಗೆ ವಿಶೇಷ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ದೇಶದಾದ್ಯಂತ ಧ್ವಜ ಹಾರಿಸುವ ಪ್ರತೀತಿ ಇದೆ. ಆದರೆ ದಿನನಿತ್ಯ ಧ್ವಜ ಹಾರಿಸುವಂತಿದ್ದರೆ? ಹೀಗೊಂದು ಚಟುವಟಿಕೆ ಬಗ್ಗೆ ನೀವು ಈ ಮುಂಚೆ ಕೇಳಿದ್ದೀರಾ? ನಮ್ಮ ದೇಶದಲ್ಲಿಯೇ ಇರುವ ಅತ್ಯಂತ ಪುರಾತನ ಇತಿಹಾಸವಿರುವ, ತನ್ನ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದಿಂದ ಹೆಸರು ಮಾಡಿರುವ - ಪುರಿ ಜಗನ್ನಾಥ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ ನೂರಾರೂ ಅಲ್ಲ, ಬರೋಬ್ಬರಿ  ೧೮೦೦ ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಈ ಒಂದು ಆಚರಣೆನ ಡೆಸುತ್ತಾ ಬರುತ್ತಿದ್ದಾರೆ! ದೇವಾಲಯದ ೧೦೦ ಅಡಿ ಎತ್ತರದ ಗೋಪುರದ ಮೇಲಿರುವ, ಭಗವಾನ್ ವಿಷ್ಣುವಿನ ಸುದರ್ಶನ ಚಕ್ರವನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುವ ನೀಲ ಚಕ್ರ ಅಥವಾ ಶ್ರೀ ಚಕ್ರದ ಮೇಲಿನ ಧ್ವಜವನ್ನುಒಂದೂ ದಿನವೂ ಬಿಡದೆ, ದಿನಂಪ್ರತಿ ಬದಲಾವಣೆ ಮಾಡಿ ಹೊಸ ಧ್ವಜವನ್ನು ಹಾರಿಸುವ ಪ್ರಾಚೀನ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಇಲ್ಲಿಯ ಅರ್ಚಕರು ನಡೆಸಿಕೊಂಡು ಬರುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಹೀಗೆ ನಡೆಯುವ ಪ್ರತಿನಿತ್ಯದ ಧ್ವಜಾರೋಹಣಕ್ಕೆ ನಿಗದಿತ ಸಮಯವಿದೆ. ಪ್ರಪಂಚದಲ್ಲಿ ಏನೇ ನಡೆಯುತ್ತಿರಲಿ, ಪುರಿ ಜಗನ್ನಾಥ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಸಂಜೆ ೫ ಗಂಟೆಗೆ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗಿ ಧ್ವಜ ಹಾರಿಸುವ ಸಂಪ್ರದಾಯ ನಡೆಯುತ್ತಿರುತ್ತದೆ. ಬೇಸಿಗೆಗಾಲದಲ್ಲಿ ತುಸು ತಡವಾಗಿ ಅಂದರೆ ಸಂಜೆ ೬ ಕ್ಕೆ ಹಾರಿಸುತ್ತಾರೆ.  ಧ್ವಜ ಬದಲಿಸಲು ದೇವಾಲಯದ ವಿಮಾನ ಅಥವಾ ಗೋಪುರದ ಮೇಲೆ ತರೆಬೇತಿ ಪಡೆದ ಅರ್ಚಕರು (ಚುನ ಗರುಡ ಸೇವಕರು ಎಂತಲೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ) ಸುಮಾರು ೪೫ ಮಹಡಿಯಷ್ಟು ಮೇಲಕ್ಕೆ 

೧. ಮುಕ್ತೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯದ ಕುರಿತಾಗಿ :  ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಶಿವನಿಗಾಗಿ ಕಟ್ಟಿದ ಆಕರ್ಷಕ ಹಿಂದೂ ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಮುಕ್ತೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನವವೂ ಒಂದು. ಈ ದೇವಾಲಯದ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪವೇ ಇದರ ಮುಖ್ಯ ಆಕರ್ಷಣೆ. ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಎಲ್ಲಾ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳು ಪೂರ್ವಾಭಿಮುಖವಾಗಿದ್ದರೆ, ಇಲ್ಲಿನ ದೇವಸ್ಥಾನ ಪಾಶ್ಚಿಮಾಭಿಮುಖವಾಗಿದೆ. ಮುಕ್ತೇಶ್ವರ ಎಂದರೆ ಮುಕ್ತಿ ಅಥವಾ ಸ್ವಂತಂತ್ರ್ಯವನ್ನು ನೀಡುವ ದೇವರೆಂದರ್ಥ. ಕೋನಾರ್ಕ್ ಸೂರ್ಯದೇವಾಲಯಕ್ಕೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಹೆಚ್ಚು ಎತ್ತರದ ದೇವಾಲಯ ಇದಲ್ಲದಿದ್ದರೂ, ಇಲ್ಲಿನ ದೇವಾಲಯದ ಕೆತ್ತನೆ ಅತ್ಯದ್ಭುತವಾಗಿದೆ. ದೇವಾಲಯದ ಹೊರಾಂಗಣ ಕೆತ್ತನೆ ಕೆಂಪು ಕಲ್ಲಿನ ಮೇಲಿದ್ದರೆ, ಒಳಾಂಗಣ ಕೆತ್ತನೆ ಕಪ್ಪು ಕಲ್ಲುಗಳ ಮೇಲೆ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. 'ಕಳಿಂಗ' ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪವನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಲು ಇದಕ್ಕಿಂತ ಉತ್ತಮವಾದ ದೇವಾಲಯ ಸಿಗಲಿಕ್ಕಿಲ್ಲ. ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿನ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಹೊಸ ಮಾದರಿಯ ಪ್ರಯೋಗವು ಅದರ ಪೂರ್ವವರ್ತಿಗಳಿಗೆ ತೋರಿಸಿರುವ ಪ್ರಬುದ್ಧ ಹಂತವನ್ನು ಮುಕ್ತೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿನ ಕೆತ್ತನೆಗಳಲ್ಲಿ ನಾವು ಕಾಣಬಹುದು. "ಒಡಿಶಾ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ರತ್ನ" ಎಂಬ ಪ್ರಸಿದ್ಧತೆ ಈ ದೇವಾಲಯಕ್ಕಿದೆ. ಈ ದೇವಾಲಯವು 950–975 CE ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸೋಮವಂಶಿ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ರಾಜ ಪ್ರಥಮ ಯಯಾತಿ ನಿರ್ಮಾಣ ಮಾಡಿದನು ಎಂಬ ಉಲ್ಲೇಖವಿದೆ. ಈ ದೇವಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಪ್ರವೇಶ ಶುಲ್ಕವಿಲ್ಲ. ದೇವಸ್ಥಾನದ ಆವರಣದಲ್ಲಿ ಎರಡು ಮುಖ್ಯ ದೇವಾಲಯಗಳಿವೆ. ಒಂದು ಮುಕ್ತೇಶ್ವರ

 One India one festival many celebrations.. ಕನ್ನಡಿಗರ ದಸರಾ ನೇಪಾಳಿಗರ ದಶೈನ್ ಹಬ್ಬ. ಒಂಭತ್ತು ದಿನಗಳ ನವರಾತ್ರಿಯ ಜೊತೆಗೆ, ಹತ್ತನೇ ದಿನದ ವಿಜಯದಶಮಿಯನ್ನು ಅತ್ಯಂತ ವಿಜೃಂಭಣೆಯಿಂದ ಆಚರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಹಬ್ಬಗಳೆಲ್ಲ ಒಂದೇ ಆದರೂ ಆಚರಣೆ ಒಂದು ಪ್ರದೇಶದಿಂದ ಮತ್ತೊಂದು ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಅದೆಷ್ಟು ವಿಭಿನ್ನ ಮತ್ತು ವೈವಿಧ್ಯಮಯ. ನವರಾತ್ರಿ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ದಾರ್ಜೀಲಿಂಗ್ನಲ್ಲಿದ್ದೆವು. ಬಾಗ್ದೋಗ್ರಾ ಏರ್ಪೋರ್ಟ್ ನಿಂದ ಹೊರಟ ಲಾಗಾಯ್ತು ಒಂದು ವಿಶೇಷತೆ ಗಮನಿಸಿದ್ದೆವು.ಅನೇಕ ಜನರ ಹಣೆಯ ಮೇಲೆ ಕೆಂಪು ಬಣ್ಣದ ಅಕ್ಕಿಯನ್ನು 'ಬಳಿದು'ಕೊಂಡಿದ್ದರು. ಸಣ್ಣಕೆ ಹಚ್ಚಿಕೊಂಡ ಕುಂಕಿ ಅಲ್ಲ ಅದು, ಕೆಲವರ ಹಣೆಯ ಮೇಲೆ ದೊಡ್ಡ ರೌಂಡ್ ಇದ್ದರೆ, ಇನ್ನು ಕೆಲವರು ಇಡೀ ಹಣೆಯ ತುಂಬಾ ಈ ಕೆಂಪು ಅಕ್ಕಿಯನ್ನು ಬಳಿದುಕೊಂಡಿದ್ದರು. "ಅದು ದಶೈನ್ ಹಬ್ಬ ನಡೆಯುತ್ತಿದೆಯಲ್ಲ ಅದಕ್ಕಾಗಿ ನಾವು ಟೀಕಾ ಹಾಕಿಕೊಳ್ಳುತ್ತೇವೆ" ಎಂದ ಡ್ರೈವರಣ್ಣ. ವಿಜಯದಶಮಿಯ ದಿನವಂತೂ ಬೆಳಿಗ್ಗೆ ವಾಕ್ ಹೋದಾಗ ಸಾಕಷ್ಟು ಜನರ ಹಣೆಯಲ್ಲಿ ಈ ಸುಂದರ ದೊಡ್ಡ 'ಟೀಕಾ' ರಾರಾಜಿಸುತ್ತಿತ್ತು. ದೇವಸ್ಥಾನದಿಂದ ಬರುತ್ತಿದ್ದ ಇಬ್ಬರು ಮಹಿಳೆಯರನ್ನು ಮಾತನಾಡಿಸಿದಾಗ ಅಲ್ಲಿನ ಆಚರಣೆಯ ಕುರಿತು ಅವರು ವಿವರವಾಗಿ ತಿಳಿಸಿದರು. ವಿಜಯದಶಮಿ ಇಲ್ಲಿನವರ ಅದರಲ್ಲೂ ನೇಪಾಳಿಗರಿಗೆ ದೊಡ್ಡ ಹಬ್ಬವೆಂದೇ ಹೇಳಬಹುದು. ಅಂದು ಬೇಗನೆ ಎದ್ದು ಸ್ನಾನ ಮಾಡಿ ಪೂಜೆ ಮಾಡಿ, ಈ 'ಟೀಕಾ'

ಅದೊಂದು ಪುಟ್ಟ ಗ್ರಂಥಾಲಯ. ಹೆಸರು - " ಕನ್ನಡ ಗಂಧ ಉಚಿತ ವಾಚನಾಲಯ". ಜಾಗ ಇರುವುದು ಕೇವಲ ಒಂದು ಗೂಡು ಅಂಗಡಿಯಷ್ಟು ಮಾತ್ರ - ಅಲ್ಲೇ ಸುಮಾರು ೧೨೦೦ ಪುಸ್ತಕಗಳ ಸಂಗ್ರಹವಿದೆ! ಭಾಷಾಶಾಸ್ತ್ರ,  ಜೀವನಚರಿತ್ರೆ, ಇತಿಹಾಸ, ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮ, ಧರ್ಮಶಾಸ್ತ್ರ, ಸಮಾಜ ವಿಜ್ಞಾನ, ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಲೇಖನಗಳ ಮಾಲೆ, ಕನ್ನಡ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಮತ್ತು ಸಾಹಿತ್ಯ, ರಾಮಾಯಣ, ಮಹಾಭಾರತ, ಕರ್ನಾಟಕದ ಹಿರಿಯ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಸಾಹಿತಿಗಳ ಅನೇಕ ಪುಸ್ತಕಗಳು, ಅಧ್ಯಾತ್ಮಕ್ಕೆ ಕುರಿತಾದ ಪುಸ್ತಕಗಳು, ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ, ಕಲೆ, ಅನೇಕ ಗ್ರಂಥಸೂಚಿ ವಿಷಯಗಳ ಪುಸ್ತಕಗಳು ಹೀಗೆ ಸಾಕಷ್ಟು ವಿಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಒಪ್ಪ ಓರಣವಾಗಿ ಪುಸ್ತಕಗಳ ಜೋಡಿಸಿಟ್ಟಿದೆ. ಸುಮಾರಾಗಿ ಹಿರಿಯರೊಬ್ಬರು ಕುಳಿತಿರುತ್ತಾರೆ ಅಲ್ಲಿ. ಹೊರಗಡೆ ಮೆಟ್ಟಿಲ ಕೆಳಗೆ ಇರುವ ಅಂಗಳದ ಜಾಗದಲ್ಲಿಯೇ ಒಂದು ಟೇಬಲ್ಲು ಎರಡು ಕುರ್ಚಿಗಳು, ಪಕ್ಕಕೊಂದು ರ್ಯಾಕ್. ಅದರಲ್ಲಿ ಆಯಾ ದಿನದ ೩-೪ ಬಗೆಯ ದಿನಪತ್ರಿಕೆಗಳು, ಆ ವಾರದ ವಾರಪತ್ರಿಕೆಗಳು, ಮಾಸ ಪತ್ರಿಕೆಗಳು ಲಭ್ಯ. ಯಾರು ಬೇಕಿದ್ದರೂ ಬಂದು ಕುಳಿತು ಪೇಪರ್-ಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನು ಓದಿಕೊಂಡು ಹೋಗಬಹುದು ಯಾವುದೇ ಶುಲ್ಕವಿಲ್ಲ. ಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನು ಆಯ್ದುಕೊಂಡು ಅಲ್ಲಿಯೇ ಕುಳಿತು ಓದಬಹುದು ಅಥವಾ ನಿರ್ಧಿಷ್ಟ ಸಮಯಕ್ಕೆ ಬೇರೆ ಗ್ರಂಥಾಲಯಗಳಂತೆಯೇ ಚಂದಾದಾರರಾಗಿ ಕಡ ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗಿ ಓದಿ ಮರಳಿ ಕೊಡಬಹುದು.  ಹೀಗೊಂದು ಜ್ಞಾನ ಬಂಡಾರ  ಸ್ಥಾಪಿತವಾಗಿರುವುದು ಯಾವುದೋ ದೊಡ್ಡ ಸಂಸ್ಥೆ ಅಥವಾ ಸರ್ಕ